බලි

 

                                                        ජ්‍යෝතිෂ්‍ය ශාස්ත්‍රය හා සම්බන්ධ ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම යාග ක්‍රමය ලෙස බලි යාගය හදුනා ගත හැකිය. නවග්‍රහයින්ගෙන් මිනිසාට සිදුවන අපල තත්වයන් දුරු කරගැනීම උදෙසා බලි යාග පැවැත්වීම ඉතා ඈත අතීතයේ සිට සිංහල ජන සමාජයේ පැවත එයි. මිනිසාගේ පැවැත්ම කෙරෙහි ග්‍රහ වස්තුන් බලපාන බවට ඇති විශ්වාසය දුරාතීතයේ සිට පැවත එන්නකි. ග්‍රහ වස්තුන් පිදීම ගෝත්‍රික සමාජවල මූලික ලක්ෂණයකි. ඒ අනුව බලන විට ශ්‍රී ලංකාවේ ග්‍රහයින් ඇදහීම හා බැඳුණු බලි යාග ක්‍රමයටද පැරණි ඓතිහාසික ප්‍රභවයක් ඇතැයි අනුමාන කල හැකිය. 

                                                        දේශීය වශයෙන් ගත් කල බලි යන පදය අපට හමු වන්නේ මහාවංශය තුලිනි. පණ්ඩුකාභය රජ සමයේදී චිත්තරාජ හා කාලවේල යන යක්ෂයින් දෙදෙනා පුද පූජා පැවැත්වීමේදී 'බලි පුද' දුන් බව මහාවංශය දක්වනු ලබයි. පොළොන්නරු යුගයේ රජ කල නිශ්ශංකමල්ල රජතුමාද නවග්‍රහයින් වෙනුවෙන් පුද පූජා පවත්වා ඇති බව ශිව දේවාල පුවරු ලිපියෙහි සඳහන් කොට ඇත. එසේම කෝට්ටේ යුගයෙහි රචනා වූ දහම් සරණ, බුත්සරණ, ජාතක කතා සන්නය, සද්ධර්මාලංකාරය වැනි පොත් රාශියක බලි යන පදය අන්තර්ගත වී තිබෙනු දක්නට ලැබේ. 

                                                        ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන වශයෙන් බලි යාග සම්ප්‍රදායන් 5ක් හඳුනා ගත හැකිය. එනම්;

1. උඩරට නර්තන බෙරවාදන ගායන විධි නාදමාලා ක්‍රමය අනුව පවත්වන උඩරට බලි යාග සම්ප්‍රදාය 
2. පහතරට ප්‍රදේශවලට ආවේණික පහතරට නර්තනය, බෙරවාදනය, ගායන විධි හා එම ප්‍රදේශවලට ආවේණික චිත්‍ර, මුර්ති, කැටයම්, ඇඹුම් කලාව ආශ්‍රිත පහතරට බලි යාග සම්ප්‍රදාය 
3. මැදරට හෙවත් සබරගමුවට ආවේණිකව පවත්වන සබරගමු බලි යාග සම්ප්‍රදාය 
4. අනුරාධපුරය, කලා වැව, නුවර වැව, පදවි වැව යන වැව් ගම්මාන ආශ්‍රිත රජරට හෙවත් නුවර කලාවියේ ප්‍රචලිත බලි යාග සම්ප්‍රදාය 
5. බදුල්ල, මොණරාගල දිස්ත්‍රික්කවල ව්‍යාප්ත ඌව බලි යාග සම්ප්‍රදාය

                                                            බලි යාග ක්‍රම වශයෙන්ද කොටස් 5ක් යටතේ විස්තර වේ. ඒවා පංච මහා බලි යනුවෙන් ව්‍යවහාර වේ. ඒවා නම්;

• ඥාති බලි - නෑයන්ට දිය යුතු තෑගි බෝග 
• අතථි බලි - ආගන්තුකයන්ට කරන සැලකිලි 
• පුබ්බෙපේත බලි - මළගිය අයට කරනු ලබන පුද පූජා 
• රාජ බලි - රජුන් වෙනුවෙන් සිදු කරන පිදවිලි 
• දේව බලි - දෙවියන්ට කරන පුද පූජා 

                                                                බලි යාග ක්‍රමය ලංකාවේ ප්‍රචලිත වීම සම්බන්ධයෙන් විමසන විට ජෝති ගණිතය නම් බ්‍රාහ්මණයෙකුගේ බලි සිංහල බසට පරිවර්තනය කළ වීදාගම හිමි හා තොටගමුවේ ශ්‍රී රාහුල හිමි විසින් සිංහල බලි යාග ක්‍රමය රචනා කල බව ජනප්‍රවාදයේ පවතී. ඒ අනුව බොහෝ වියත්හු සිංහල බලි යාගය බමුණු සංස්කෘතියෙන් ආභාසය ලැබුවක් බව පිළිගනිති.

" ඉන්ද්‍ර කොනේ ඉරු දෙවිඳුට ඉඹුල් විමන      යෙන්දා 

  රන් බත් භෝජන වළඳා සිරිවස                 සුරතින්දා 

  රථවාහන නැගී ඇවිත් ලොව කරුණා           වෙන්දා 

  ඉන්ද්‍ර කොනෙන් හිරු වඩින්ඩ නමා සිරස      වැන්දා "