Followers

Monday, December 27, 2021

ප්‍රස්තාව පිරුළු

                                         ගැමි ව්‍යවහාරයේ පැවත එන ජන ජිවිතයේ අත්දැකීම් පාදක කරගනිමින් ගොඩනැගුණු කතාවන් විකාශනයේ තවත් එක් අවස්ථාවක් ලෙස ප්‍රස්තාව පිරුළු හඳුනා ගත හැකිය. වැඩිහිටියන්ගෙන් හෝ පුර්වාචාරීන්ගෙන් ඉල්ලා ගත් දේ ප්‍රස්තාව පිරුළු ලෙසින් හැදින්විය හැකිය. ලාංකේය ප්‍රස්තාව පිරුළු ව්‍යවහාරයන් කෘෂිකාර්මික සංස්කෘතියක් ඔස්සේ දිගු කලක් තිබු මුඛ පරම්පරාගත භාවිතයකි. කටවහරේ අපූර්වත්වය ප්‍රස්තාව පිරුළු මගින් නියෝජනය කෙරේ. 

                                        ප්‍රස්තාව පිරුළු සතු කලාත්මක භාවිතාව පරපුරෙන් පරපුරට ව්‍යවහාර වන්නේ පිරුලෙහි ඇති කලාත්මක රීතීන් හේතු කොට ගෙනයි. ප්‍රස්තාව පිරුළු පිලිබඳ අධ්‍යනය කරන විට ඒ සැම පිරුලකටම අදාල කතා පුවතක් ඇත. එසේම විවිධ පදනම් යටතේ ප්‍රස්තාව පිරුළු නිර්මාණය වී ඇති බවක් දක්නට ලැබේ.

සමාජයේ කැපී පෙනෙන චරිත ඇසුරෙන් නිර්මාණය වූ ප්‍රස්තාව පිරුළු :-

  • පල නොකියා පලා බෙදනවා වගේ 
  • රජ වුණත් ගම තුම්පනේ 
  • තොටගමුවේ වෙලත් බණ බැරුවා වගේ 

පුද්ගලයන් විවේචනයට ලක් කරන ප්‍රස්තාව පිරුළු :- 
  • සර්පයාට කිරි පෙව්වා වගේ 
  • බොක්කේ බුදු රැස් හක්කේ දඩමස් 
  • කටුස්සගේ කරේ රත්තරන් බැන්දා වගේ 

සතුන් ආශ්‍රයෙන් බිහි වී ඇති ප්‍රස්තාව පිරුළු :- 
  • බීරි අලියන්ට විණා වයනවා වගේ 
  • ඇටි කෙහෙල් කාපු උගුඩුවා වගේ 
  • ඉබ්බා දියේ දැම්මාම ඇන්නාවේ කිව්වලු 

ආප්තෝපදේශ හා ඉගිවැකි සමග සම්බන්ධ ප්‍රස්තාව පිරුළු :-
  • පිරුණු කළේ දිය නොසැලේ 
  • සුදු හුණු ගානවා 
  • පෙරලෙන ගලේ දිය නොසැලේ 
  • හොරගල් අහුලනවා 
                        ජන විඥානයට වඩා සමීප, නිර්මාණශීලිව ගොඩ නැගී ඇති ජන කියමන් විශේෂයක් ලෙස ප්‍රස්තාව පිරුළු හඳුනා ගත හැකිය. 

Tuesday, December 21, 2021

සාම්ප්‍රදායික සැරසිලි


        යම් භෞතික වස්තුවක් තවදුරටත් හැඩ ගැන්වීමට, ඔප නැංවීමට ගන්නා දෘශ්‍ය කලා යෙදවුම් සැරසිලි ලෙස හඳුනා ගත හැකිය. එකී දෘශ්‍ය කලාත්මක යෙදවුම් හෙවත් සාම්ප්‍රදායික සැරසිලි පන්සල් චිත්‍රවල බහුලව දක්නට ලැබේ.  සාම්ප්‍රදායික සැරසිලි ප්‍රධාන වශයෙන් කොටස් 5කි.
  1. සත්ත්ව රටා 
  2. මල්කම් ලියකම් 
  3. දිව්‍ය සැරසිලි 
  4. මානව සැරසිලි 
  5. ජ්‍යාමිතික සැරසිලි 





සත්ත්ව රටා 
                    සත්ත්ව රටා ප්‍රධාන වශයෙන් ස්වභාවික සත්ත්ව රටා හා නිරූඩ සත්ත්ව රටා ලෙස කොටස් 2කි. ස්වභාවික සත්ත්ව රටාවලදී තුළ ස්වභාවයේ සිටිනා ලෙසටම සතුන් නිරූපණය කරනු ලබයි. අලියා, ඇතා, අශ්වයා, සිංහයා ආදිය ඊට නිදසුන් වේ. නිරූඩ සත්ත්ව රටා තුලින් දක්නට ලැබෙන්නේ සතුන් කිහිපදෙනෙකු මිශ්‍ර කිරීමෙන් සාදනු ලබන සත්ත්ව නිරූපණයන්ය. මකරා, භේරුණ්ඩ පක්ෂියා, ගජ සිංහයා ඊට නිදසුන් වේ. දියුණුම නිරූඩ සත්ත්වයා ලෙස සැලකෙන්නේ මකරාය. ඇතැම්විට සතුන් 7 දෙනෙකු එකතු කොට මකර රූපය සාදා ඇත. 


මල්කම් ලියකම් 
                            මල් හා ශාක ආශ්‍රය කරගෙන නිරූපණය කෙරෙන සැරසිලි මෙතුලින් නිරූපණය කෙරේ. තනි මල, මල්වැල්, ශාක ආදී ලෙසින් මෙම සැරසිලි කොටස් 3කින් සමන්විත වේ. දෙමට මල, පිච්ච මල, බිනර මල තනිමල් සැරසිලි සදහා නිදසුන් වේ. මෙම සැරසිලි සදහා නෙලුම් මල බහුලව යොදා ගනී. නෙලුම් මල යොදා ගැනීමේ ප්‍රධාන හේතුව ලෙස සැලකෙන්නේ පාරිශුද්ධත්වය හා බුද්ධත්වය නිරූපණය සදහාද යොදාගන්නා බැවිනි. එසේම චිත්‍රවල පසුබිම ගලපා ගැනීමට වගේම හිස්තැන් වසා ගැනීමටත් නෙලුම් මල උපකාරී කර ගනී. මල හා පොහොට්ටුව සහිත වැල් මල්වැල් සදහා යොදා ගන්නා අතර බෝ ගස, නා ගස, කෙසෙල් ගස, අඹ ගස ශාකයන් නිරූපණය සදහා සැරසිලිවලදී යොදා ගනී.

දිව්‍ය සැරසිලි 
                            දිව්‍ය සැරසිලිවලදී ඉර හඳ ප්‍රමුඛ වන අතර එහිදී බහිරව සංකල්පයද නිරූපණය වේ. වටිනා සම්පත් තැන්පත් කර තිබෙන ස්ථාන ආරක්ෂා කිරීම බහිරවයාගේ කාර්යයයි. ඉර හඳට අමතරව කඩුපුල් මල, දිව්‍ය ආභරණ ආදියද මෙහිදී නිරූපණය කෙරේ. මහනුවර යුගයෙන් පසු ලංකාවේ තිබු හින්දු බලපෑම මෙම සැරසිලි තුළින් පෙන්නුම් කෙරේ. 

මානව සැරසිලි 
                                නාරිලතා කැටයම් හා ඇම්බැක්කේ දේවාලයේ ලී කැටයම් අතර ඇති මල්ලව පොර රූප මෙම මානව සැරසිලි සදහා නිදසුන් වේ. තනි කාන්තාවක් තමන්ගේ ඉනෙන් උඩ කොටස සහිතව මල් අතැතිව ඉන්නා රූපය නාරිලතා රූපය ලෙස හැදින්වේ. මහනුවර යුගයේ වැඩි වශයෙන් මෙම සැරසිලි දක්නට ලැබී ඇත.

ජ්‍යාමිතික සැරසිලි 
                                    ජ්‍යාමිතික සැරසිලි ඒකල ජ්‍යාමිතික සැරසිලි හා අඛණ්ඩ ජ්‍යාමිතික සැරසිලි ලෙස කොටස් 2කි. ඒකල ජ්‍යාමිතික සැරසිලි අතර නෙලුම, බින්දුව, ත්‍රිකෝණ චතුරශ්‍ර ආදිය හඳුනාගත හැකිය. අඛණ්ඩ සැරසිලි අතර පලාපෙති, අරිම්බුව, දියරැළි රටා, ගල් බින්දුව, තනිපොට, දෙපොට ලනු රටා ආදිය දක්නට ලැබේ. නොකඩවා එක දිගටම පවතින රටාවන් අඛණ්ඩ රටා ලෙස හදුනාගත හැකි අතර මෙම සැරසිලි තුල ජ්‍යාමිතික ලක්ෂණ දක්නට ලැබෙන්නේ නැත. අනුරාධපුර යුගයේ පාදම්වල මෙම සැරසිලි දක්නට ලැබේ. 





Tuesday, December 14, 2021

පානම්පත්තුවේ මරණය

 පානම්පත්තුවේ මරණය 

                            නැගෙනහිර පළාතේ අම්පාර දිස්ත්‍රික්කයේ පානම ගම්මානය කේන්ද්‍ර කරගනිමින් පිහිටි පානම්පත්තුව තුළ කුමන, ලාහුගල, බක්මිටියාව යන ගම්මාන පිහිටා තිබේ. පානම්පත්තුව ජනගහණය වන්නට පටන් ගත්තේ 1818 වෙල්ලස්ස කැරැල්ලෙන් බේරීම සදහා ආරක්‍ෂිත ස්ථාන සොයා පැමිණි උඩරට වැසියන්ගෙනි. පානම්පත්තුව වෙත එල්ල වූ ආර්ථික, සමාජීය බලපෑම් නිසාත් නවීකරණයේ හා නාගරීකරණයේ අභියෝගයන් නිසාත් එහි ජනශ්‍රැති අංග සිඝ්‍රයෙන් විනාශ වෙමින් පවතී. එකී ජනශ්‍රැති අංග අතර පානම්පත්තුවටම ආවේණික වූ ඇදහිලි හා විශ්වාස පද්ධතියක් පවතී. එම ඇදහිලි විශ්වාස පද්ධතිය තුල මරණය පිලිබදව පානම්පත්තුවේ වැසියන් අනුගමනය කරන සිරිත් විරිත් පිළිබඳව මෙහිදී අවධානය යොමු කරන්නට බලාපොරොත්තු වේ. 

                                        මෙම ප්‍රදේශයේ කිසියම් පුද්ගලයෙක් මරණාසන්නව සිටී නම් එම නිවසට භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් වඩම්මවා දන් පිළිගැන්වීම හා බණ දේශනා කිරීම සිරිතකි. එම පුද්ගලයා මරණයට පත් වූ පසු සිසිල් ජලයෙන් නෑවීම සිරිතක් වශයෙන් සිදු කරන අතර නෑවීමෙන් පසුව අලුත් ඇදුම් අන්දවනු ලබයි. මිය ගිය පුද්ගලයා විවාහක අයෙක් නම් විවාහ වන දිනයේ අදිනු ලැබූ ඇඳුම අන්දවන අතර අවිවාහක අයෙක් නම් ජීවත්ව සිටී කාලයේ වඩාත් ප්‍රිය කල ඇඳුම ඇන්දවීම සිරිතකි. එසේම මරණයට පත් වන පුද්ගලයා දින තුනක් ඇතුලත භූමදානය කිරීමද අනිවාර්ය සිරිතකි. භූමදානය කිරීමේදී මරණයට පත් වන පුද්ගලයා ඇද සිටී ඇදුම් මෙන්ම භාවිත කල බඩු බහිරාදියද රැගෙන යනු ලබයි. මිනිය භූමදානය කිරීමෙන් අනතුරුව වල මත කොළ අතු කිහිපයක් අනිවාර්යෙන් තබනු ලබයි. එම කොළ අතු ගැමියන් හදුන්වන්නේ 'කටු අත්ත' නමිනි. එසේම මිනීවල දෙපස පිටුපස කපන ලද කුරුම්බා ගෙඩි දෙකක් තබා ඒ මත පොල්තෙල් පහන් තිර දෙකක් දැල්වීම සිරිතකි. ඒ තුලින් පානම්පත්තුවේ ගැමියා විශ්වාස කරන්නේ මියගිය පුද්ගලයාගේ ප්‍රේත ආත්මය පළවා හැරීමට හැකි වනවා මෙන්ම මතු ආත්මය පහන් දැල්ල සේ ආලෝකමත් වන බවයි. භූමදාන කටයුතු අවසන් වූ පසු එහි ගිය සියලු දෙනා කොහොඹ කොළ ඉසීමෙන් හිස සෝදා ස්නානය කිරීම අනිවාර්යෙන් සිදු කරනු ලබයි. එසේ නොකළහොත් මිය ගිය තැනැත්තා ප්‍රේත ආත්මයක් ලබා තම නිවෙස්වලට පැමිණෙන බවට පානම්පත්තුවේ ගැමියාගේ විශ්වාසයයි. 

                                        වර්තමානය වන විට කෙමෙන් කෙමෙන් වියැකී යන පානම්පත්තුවේ ජනශ්‍රැති අංග අතර ඇදහිලි හා විශ්වාස පද්ධතිය තුල දක්නට ලැබෙන්නා වූ මරණය පිළිබද සිරිත් විරිත් මෙසේ ලඝු කොට දැක්විය හැකිය. 

Sunday, December 5, 2021

මගුල් තහංචි කවි

                                     පුරාණයේ සිට සමාජය තුල තහංචි ජීවන චර්යා පද්ධතිය සමඟ ගැබ්ව පැවතී ඇත. ඕනෑම අයෙක්ට පිටින් බලන කල තහංචි යනු නොකළ යුතු දෑය. නමුත් එය ගැඹුරින් අධ්‍යයනය කරන විට පෙනී යන්නේ සුන්දර, ග්‍රාමීය, අපූරු වාග් මාලාවක් භාවිත කරමින් ගැමියාගේ ජීවන රටාව හා බැඳුණු නිර්මාණාත්මක ක්‍රමවේදයක් බවයි. තහංචි පිලිබඳ අධ්‍යයනය කරන විට විවිධාකාරයේ තහංචි වර්ග අපට හමු වේ. ඒ අතර මගුල් තහංචි සඳහා හිමි වන්නේ සුවිශේෂී ස්ථානයකි. මගුල් තහංචි මනමාලියගේ පාර්ශවයෙන් මනමාලයාගේ පාර්ශවයේ දැනුම, දස්කම් විමසන්නට සිදු කෙරෙන උපායක් වන අතරම මෙතුලින් සහයෝගිතාව, අවබෝධය මෙන්ම මිත්‍රත්වය ද වර්ධනය වේ. මෙකී තහංචි තුල කඩුලු තහංචිය, බුලත් තහංචිය, පෝරුවට නැගීමේ තහංචිය, කොතල තහංචිය, පාවාඩ තහංචිය ආදී වශයෙන් තහංචි කොටස් කීපයක් දැක ගත හැකිය. ඒ සඳහා භාවිත කළේ කාව්‍යාත්මක වදන්ය. එසේ භාවිත කළ කවි මෙහිදී විමසා බලමු. 


කඩුලු තහංචිය

            බුද්ධං සරණේ සිරස                 තහංචි                         බුද්ධං සරණේ සිරස                  දරන්නෙමු 

            ධම්මං සරණේ දෙවුර                තහංචි                        ධම්මං සරණේ දෙවුර                 දරන්නෙමු 

            සංඝං සරණේ දෙපය                 තහංචි                         සංඝං සරණේ දෙපය                 දරන්නෙමු 

            මේ තුන් සරණේ කඩුලු             තහංචි                         මේ තුන් සරණේ කඩුලු             පනින්නෙමු



දහම් නොවෙන අප මුනිදු                     දෙසන්නේ 

පහන් එළියමද ලොවට                      පෙනෙන්නේ 

සහන පති බඹු තුඩු                               අල්ලන්නේ 

කඩුලු පනින්නට තහංචි                           වන්නේ                    


                                    සැඩොල් කුලෙක අප මුනිදු                              උපන්දා 

                                    හඹුල් එකස් රජ එතැනට                                     වැඩිදා 

                                    කුඹුල් සකක් මෙන් කැරකි                                  ගියදා 

                                    කඩුල්ල පැන එන්නට නැත                                   බාදා 

                                     

බුලත් තහංචිය 

        පළමුව මේ කප නසනා කාලෙදි බුලත් තිබුනෙ කොහෙද                              කියන් 

        දෙවනුව මහා සම්මත රජවලියට බුලත් ගෙනාවේ කවුරු                                කියන් 

        පත්තිනි පාළඟ කුමරුට දුන් දා බුලත් ගෙතුවේ කවුරු                                    කියන් 

        මෙතුන් පදේ තෝරලා මිස බුලත් හෙප්පුවට අත                                     නොතියන් 


        පළමුව මේ කප නසනා කාලෙදි බුලත් ගෙනාවේ නාග                                 ලොවෙන් 

        දෙවනුව මහා සම්මත රජවලියට බුලත් ගෙනාවෙත් නාග                                    රජුන් 

        පත්තිනි පාළඟ කුමරුට දුන් දා බුලත් ගෙතුවෙත් නා                                         රජුමයි 

        මෙතුන් පදේ තෝරාලා කීවයි බුලත් හෙප්පුවට අත                                         තිබ්බයි 


පෝරුවට නැගීමේ තහංචිය 

        උඩට බැඳපු උඩු වියන්                              තහංචි 

        බිමට එලපු පාවාඩ                                    තහංචි 

        වටට බැඳපු වට තිරය                                තහංචි 

        මඟුල් පෝරුවට එන්න                             තහංචි 

                                            උඩු වියනේ හිරු දෙවියෝ වැඩ                             වෙසෙති 

                                            පාවඩයේ මිහිකත දෙවියෝ                                   වෙසෙති 

                                            වට තිරයේ ගණ දෙවියෝ වැඩ                               වෙසෙති 

                                            පෝරු මස්තකයේ ලැගුමට මට                                   අයිති 





Wednesday, December 1, 2021

වෙස් මුහුණු කලාව

                                                       ලෝකයේ කිසියම් ජාතියකට පැරණි වෙස් මුහුණු සම්පතක් උරුමව පවතින්නේනම් එකී ජාතිය ලොව පැරණිම ජාතියක් ලෙස සලකනු ලබයි. මේ අනුව සිංහලයාට පැරණි වෙස් මුහුණු සම්පතක් උරුමව තිබීම නිසා සිංහල ජාතිය ලෝකයේ පැරණි ජාතියක් ලෙස  ඉතිහාසඥයෝ සලකනු ලබයි. අතීත යුගවල ඒ ඒ ජන සංස්කෘතීන්ට නෑකම් කියමින් බිහි වුන වෙස් මුහුණු පැරණි පවුල් අතර මෙන්ම කෞතුකාගාරවල තවමත් දක්නට ලැබේ. සිංහල වෙස් මුහුණු ජාත්‍යන්තරයේ තවමත් වැජඹෙන්නේ එහි ඇති කලාත්මක සුන්දර බව නිසාය. 

      ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ සිටම මානව සමාජය තුල වෙස් මුහුණු භාවිතා කල බවට සාධක ඇත. මිනිසා විසින් මුලින්ම වෙස් මුහුණක් නිර්මාණය කළේ කවදද යන්න නිශ්චිතව පැවසිය නොහැකි නමුත් සිංහල ජන සමාජය තුල වෙස් මුහුණු භාවිත කළේ කෙසේද යන්න විමසීමකට ලක් කරමු. 

      ගැමි පුද පුජා විධිවල මෙන්ම නාට්‍යවල පෙනී සිටින අපුර්ව චරිතයන් මුර්තිමත් කල හැකි හොදම ක්‍රමය වෙස් මුහුණ යැයි සැලකූ සිංහලයෝ ඒවා නිර්මාණයට පෙළඹුණහ. ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතිය තුල වෙස් මුහුණු නිර්මාණය පොදු ජනයා අතර ජනප්‍රිය ඇදහිලි හා අභිචාර සමගත් කෝලම්, සොකරි වැනි ගැමි නාටක සමගත් බැඳී පවතී. ශ්‍රී ලංකාවේ වෙස් මුහුණු සියල්ල චරිත වර්ග වශයෙන් බෙදා වෙන් කල හැකිය. 
  • දේව මුහුණු 
  • මනුෂ්‍ය මුහුණු 
  • යක්ෂ මුහුණු 
  • සත්ත්ව මුහුණු 
  • උපකරණාංග මුහුණු 
                                                         සිංහල වෙස් මුහුණු පන්තියේ තිබෙන විශේෂ ලක්ෂණයක් නම් සෑම චරිතයකටම වෙස් මුහුණක් තිබීමයි. තොවිල් හා ඇදහිලි ආශ්‍රිත වතවත්වලදීද මිනිසුන්ට අණවින කරන විවිධ යක්ෂයන් නිරූපිත මුහුණු මෙන්ම රෝග සඳහා භාවිත කරන සන්නි මුහුණුද වෙයි. සොකරි නටකයේදී වෙස් මුහුණු භාවිතා වන්නේ මැද වශයෙනි. කෙසේ වෙතත් ශ්‍රී ලංකාවේ අලංකාරම වෙස් මුහුණු අපට අතීතයේ පටන් හමු වන්නේ කෝලම් නාටකය තුලිනි. 
                                                           අතීතයේ පටන් පැවත ආ මෙම වෙස් මුහුණු කලාව බටහිර සංස්කෘතියේ බලපෑමත් සමග දේශීය කලාවන් ක්‍රමක්‍රමයෙන් විනාශ වීමත් සමගම වෙස් මුහුණු කලාවද ක්‍රමයෙන් පරිහානියට පත් වීම සිදු විය.

බලි

                                                                       ජ්‍යෝතිෂ්‍ය ශාස්ත්‍රය හා සම්බන්ධ ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධානතම යාග ක්‍රමය ලෙ...